Bildirilir ki, dünyada kənd təsərrüfatı istehsalı itkisinin 10-15%-i xəstəliklərdən qaynaqlanır. Və bu bitki xəstəliyinin 70-80%-ni filamentli göbələklər törətdiyinə görə məhsulların filamentli göbələklərdən qorunması dünya əhalisinin səmərəli qidalanmasında mühüm məsələdir. Patogen göbələklərin bitkilərə yoluxması üçün onlar bitkinin epidermal hüceyrələrini yarmalı və içəri daxil olmalıdırlar. Başqa sözlə, bitki epidermal hüceyrələri ətraf mühitdə patogen göbələklərin hücumunu dayandırmaq üçün ilk maneə rolunu oynayır. Beləliklə, epidermal hüceyrələrin hansı müdafiə funksiyaları var?
Maraqlıdır ki, bitkilərin epidermisində fotosintezdə o qədər də iştirak etməyən kiçik xloroplastların olduğu məlum idi. Lakin onun hansı funksiyaya malik olduğu bəlli deyildi. Niyə bitkilərin epidermisində fotosintezə çox da kömək etməyən kiçik xloroplastlar var?
Şinşu Universitetinin Kənd Təsərrüfatı Fakültəsinin assistenti Hiroki İrieda və Kyoto Universitetinin Kənd Təsərrüfatı üzrə Ali Məktəbinin professoru Yoshitaka Takano, bitkilərin epidermisində kiçik xloroplastların göbələk patogenlərinin daxil olmasına nəzarət etdiyini müəyyən etdilər. İkili kəşf etdi ki, kiçik xloroplastlar göbələk hücumuna cavab olaraq hüceyrənin içərisində kəskin şəkildə səth qatına doğru hərəkət edir və bu cür müdafiə reaksiyasında iştirak edir.
Bu işdə ikili əvvəlcə epidermal xloroplastların hansı növ patogen göbələklərə cavab verdiyini araşdırıb. Nəticədə onlar aşkar etdilər ki, çoxlu patogen filamentli göbələklər epidermal xloroplastların səthi miqrasiyasına səbəb olur. Maraqlıdır ki, bu patogen filamentli göbələklərin "uyğunlaşmamış" adlanan göbələklər olduğu və epidermal hüceyrələrə nüfuz etməsinə mane olduğu aşkar edilmişdir. Digər tərəfdən, uyğunlaşdırılmış patogen göbələklərin epidermis xloroplastlarının səth qatına miqrasiyasını dayandırdığı bitkilərdə epidermisi işğal etmə ehtimalı daha yüksəkdir.
Sonra epidermal xloroplastların səthi miqrasiyasında iştirak edən bitki zülallarını tapmağa müvəffəq oldular. Bu proteini həddindən artıq istehsal edən bir bitki gen transferi ilə yaradıldıqda, epidermal xloroplastlar patogen filamentli göbələklərə qarşı səth təbəqəsinə keçmədi. Bu transgen bitkidə patogen filamentli göbələklərin epidermal işğalına qarşı toxunulmazlıq azalır. Həmçinin aşkar edilmişdir ki, epidermal xloroplastların səth qatına miqrasiyasını dayandırmış bitkilərdə patogen göbələklərin epidermisə nüfuz etmə ehtimalı daha yüksəkdir. Bu nəticələr epidermal xloroplastların səth təbəqəsinə miqrasiyasının patogen göbələklərin işğalını maneə törədən müdafiə reaksiyasında iştirak etdiyini göstərir.
Məqalənin tamamını www.phys.org saytından oxuyun.